Jesteś gotowy na Zieloną Rewolucję?
ESG i Ekonomia cyrkularna - Koniec czy początek wolnego rynku?
ESG czy Ekonomia Cyrkularna? Wolny rynek to system gospodarczy, w którym ceny, produkcja i dystrybucja dóbr i usług są kształtowane przez podaż i popyt, bez ingerencji państwa lub innych sił zewnętrznych. Często jest uważany za najbardziej efektywny i sprawiedliwy sposób alokacji zasobów, ponieważ zapewnia konkurencję, innowację i wybór dla konsumentów i producentów.
Wolny rynek jest również zgodny z zasadą własności prywatnej, która uznaje prawo jednostek do dysponowania swoimi dobrami i usługami według własnego uznania. Jednak takie model nie jest wolny od wad i ograniczeń. Bardzo często nie bierze pod uwagę kosztów i korzyści społecznych i środowiskowych związanych z produkcją i konsumpcją dóbr oraz usług. Mogą one prowadzić do nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych, zanieczyszczenia środowiska, nierówności społecznej, monopoli, spekulacji, korupcji i innych negatywnych zjawisk.
W obliczu tych wyzwań i zagrożeń, coraz więcej głosów wzywa do zmiany paradygmatu gospodarczego, który uwzględniałby nie tylko aspekty ekonomiczne, ale także społeczne i środowiskowe. Dwie koncepcje, które zdobywają coraz większą popularność i uznanie w tym kontekście, to ESG (ang. Environmental, Social and Governance) i ekonomia cyrkularna (ang. Circular Economy).
ESG to akronim oznaczający środowisko (E), społeczeństwo (S) i ład korporacyjny (G). ESG odnosi się do zbioru kryteriów oceny wpływu organizacji na te trzy obszary. ESG jest coraz częściej stosowane przez inwestorów, klienci, pracownicy, dostawcy, regulator i społeczność lokalna, jako sposób na ocenę i ujawnianie wpływu organizacji na zrównoważony rozwój. ESG pomaga organizacjom identyfikować i zarządzać ryzykiem oraz szansami związanymi z obszarami środowiska, ładu korporacyjnego i odpowiedzialności społecznej, ESG pomaga i pokazuje koncepcje, jak tworzyć wartość dla siebie i dla interesariuszy organizacji.
Ekonomia cyrkularna to model produkcji i konsumpcji, który zmniejsza ilość odpadów i emisji poprzez maksymalne wykorzystanie i odzyskiwanie zasobów w zamkniętym obiegu. Ekonomia cyrkularna opiera się na trzech zasadach: zapobieganie powstawaniu odpadów, przedłużanie żywotności produktów i regeneracja systemów naturalnych. Ekonomia cyrkularna ma na celu zmniejszenie negatywnego wpływu działalności gospodarczej na środowisko i społeczeństwo, a także zwiększenie efektywności, innowacyjności i konkurencyjności.
ESG i ekonomia cyrkularna są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie się wzmacniają. Z jednej strony, ekonomia cyrkularna wymaga raportowania ESG, aby mierzyć i komunikować swoje osiągnięcia, korzyści i wyzwania. Z drugiej strony, raportowanie ESG wymaga ekonomii cyrkularnej, aby poprawić swoją jakość, spójność i porównywalność. Obie koncepcje są również wspierane przez rosnące wymagania regulacyjne i standardy dotyczące zrównoważonego rozwoju.
Jak więc podjąć świadome podjąć świadome i odpowiedzialne decyzje na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej? Czy ESG i ekonomia cyrkularna są nie tylko koniecznością, ale także szansą na tworzenie wartości dla organizacji i jej interesariuszy. Czy zatem ESG i ekonomia cyrkularna oznaczają koniec czy początek wolnego rynku?
Wdrożenie ESG i ekonomii cyrkularnej to nie tylko kwestia etyki i społecznej odpowiedzialności, ale także strategiczna inwestycja w przyszłość organizacji. ESG i ekonomia cyrkularna mogą przynieść organizacji wiele korzyści. Oto niektóre z nich:
- Oszczędność kosztów i zasobów poprzez redukcję odpadów, emisji i zużycia energii. Według raportu @EllenMacArthurFoundation, zastosowanie zasad ekonomii cyrkularnej w sektorze produkcji i konsumpcji żywności, mobilności i budownictwa mogłoby zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych o 55% do 2050 roku w porównaniu z obecnym scenariuszem. Ponadto, według raportu KPMG, organizacje, które ujawniają informacje ESG, osiągają niższe koszty kapitału własnego (o 0,28 punktu procentowego) i dłużnego (o 0,18 punktu procentowego) niż organizacje, które tego nie robią.
- Zwiększenie efektywności i innowacyjności poprzez lepsze wykorzystanie i odzyskiwanie zasobów oraz tworzenie nowych produktów i usług. Według raportu World Economic Forum, ekonomia cyrkularna może stworzyć nowe możliwości rynkowe o wartości ponad 4,5 biliona dolarów do 2030 roku, poprzez wprowadzanie nowych modeli biznesowych, takich jak usługi zamiast własności, współdzielenie, leasing, recykling, re-manufaktura i regeneracja. Ponadto, według raportu Accenture, ekonomia cyrkularna może być źródłem innowacji i konkurencyjności dla europejskich przedsiębiorstw, ponieważ 32% z nich uważa, że ekonomia cyrkularna pozwala im na tworzenie nowych produktów i usług, a 28% uważa, że pozwala im na zwiększenie udziału w rynku.
- Poprawa reputacji i wiarygodności poprzez transparentne i wiarygodne ujawnianie informacji o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Według raportu KPMG, raportowanie ESG jest kluczowym elementem budowania zaufania i reputacji wśród interesariuszy, ponieważ 93% z nich uważa, że raportowanie ESG jest ważne lub bardzo ważne dla oceny działalności organizacji. Ponadto, według raportu Deloitte, raportowanie ESG jest również sposobem na wyróżnienie się na rynku i przyciągnięcie uwagi potencjalnych klientów, partnerów i talentów, ponieważ 43% konsumentów preferuje produkty i usługi od firm odpowiedzialnych społecznie i środowiskowo.
- Tworzenie wartości dodanej dla organizacji i interesariuszy poprzez generowanie pozytywnego wpływu na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Według raportu BlackRock raportowanie ESG jest źródłem tworzenia wartości dla organizacji i interesariuszy, ponieważ 88% organizacji, które ujawniają informacje ESG, osiąga lepsze wyniki finansowe, a 80% organizacji, które ujawniają informacje ESG, ma lepszą reputację i lojalność interesariuszy. Ponadto, według raportu Accenture, ekonomia cyrkularna jest sposobem na generowanie pozytywnego wpływu na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny, ponieważ 33% organizacji uważa, że ekonomia cyrkularna pozwala im na poprawę jakości życia i dobrostanu ludzi, a 31% uważa, że ekonomia cyrkularna pozwala im na ochronę i przywracanie środowiska naturalnego.
- Zmniejszenie ryzyka i zwiększenie odporności poprzez identyfikację i zarządzanie zagrożeniami i szansami związanymi z zrównoważonym rozwojem. Według raportu PwC, raportowanie ESG jest narzędziem zarządzania ryzykiem i szansami, ponieważ 72% organizacji uważa, że raportowanie ESG pomaga im identyfikować istotne zagrożenia dla ich działalności, a 68% uważa, że raportowanie ESG pomaga im identyfikować istotne możliwości rozwoju. Ponadto, według raportu McKinsey, ekonomia cyrkularna jest sposobem na zwiększenie odporności organizacji na zmiany otoczenia, takie jak zmiany klimatu, wyczerpanie zasobów, niestabilność rynkowa czy zmiany demograficzne. Według raportu McKinsey, ekonomia cyrkularna może pomóc organizacjom zredukować swoją zależność od niestabilnych i drogich surowców, zwiększyć elastyczność i zdolność adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych i regulacyjnych, a także poprawić odporność na szoki i zakłócenia w łańcuchach dostaw.
- Zbudowanie zaufania i lojalności interesariuszy poprzez angażowanie ich w dialog i współpracę na rzecz zrównoważonego rozwoju. Według raportu EY, raportowanie ESG jest narzędziem komunikacji i zaangażowania interesariuszy, ponieważ 79% z nich uważa, że raportowanie ESG pomaga im lepiej zrozumieć strategię i cele organizacji, a 75% uważa, że raportowanie ESG pomaga im lepiej ocenić ryzyka i szanse organizacji. Ponadto, według raportu BCG, ekonomia cyrkularna jest sposobem na tworzenie wartości wspólnej dla organizacji i interesariuszy, ponieważ 47% konsumentów jest skłonnych zapłacić więcej za produkty cyrkularne, a 54% dostawców jest skłonnych podzielić się kosztami przejścia na modele cyrkularne.
ESG i ekonomię cyrkularną Jak wdrożyć ?
Aby wdrożyć ESG i ekonomię cyrkularną w praktyce, menedżerowie i zarządzający organizacjami powinni podjąć szereg działań, które doprowadzą do przygotowania „gruntu” pod nadchodzące zmiany organizacyjne i operacyjne. Co więc zatem robić?
Po pierwsze zdefiniować wizję i cele zrównoważonego rozwoju dla swojej organizacji, uwzględniając potrzeby i oczekiwania interesariuszy oraz globalne trendy i cele zrównoważonego rozwoju.
- Przeprowadzić analizę interesariuszy, aby zidentyfikować ich priorytety, oczekiwania i wpływ na działalność organizacji.
- Przeprowadzić analizę otoczenia, aby zidentyfikować globalne trendy i cele zrównoważonego rozwoju, takie jak Agenda 2030 ONZ, Europejski Zielony Ład czy inicjatywy i standardy dotyczące raportowania ESG.
- Opracować wizję i cele zrównoważonego rozwoju dla organizacji, które są spójne z misją i strategią organizacji oraz odpowiadają potrzebom i oczekiwaniom interesariuszy oraz globalnym trendom i celom zrównoważonego rozwoju.
- Komunikować wizję i cele zrównoważonego rozwoju do interesariuszy w sposób jasny, inspirujący i angażujący.
Po drugie przeprowadzić diagnozę obecnego stanu organizacji pod kątem ESG i ekonomii cyrkularnej, identyfikując mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia oraz luki i bariery.
- Zbierać dane i informacje o obecnym wpływie organizacji na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny, wykorzystując narzędzia pomiaru i oceny ESG, takie jak indeksy ESG, ankiety ESG czy audyty ESG.
- Analizować dane i informacje o obecnym wpływie organizacji na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny, wykorzystując narzędzia analizy ESG, takie jak macierze materialności, analizy SWOT czy analizy ryzyka.
- Opracować raport o obecnym stanie organizacji pod kątem ESG i ekonomii cyrkularnej, który zawiera wyniki pomiaru, oceny i analizy ESG, a także identyfikuje mocne i słabe strony, szanse i zagrożenia oraz luki i bariery dla wdrożenia ESG i ekonomii cyrkularnej.
- Komunikować raport o obecnym stanie organizacji pod kątem ESG i ekonomii cyrkularnej do interesariuszy w sposób przejrzysty, wiarygodny i porównywalny.
Po trzecie opracować strategię i plan działania na rzecz wdrożenia ESG i ekonomii cyrkularnej, określając priorytety, cele, wskaźniki, działania, odpowiedzialności, zasoby, terminy i koszty.
- Wybrać obszary i aspekty ESG, które są najbardziej istotne i materialne dla ich organizacji i interesariuszy, opierając się na wynikach diagnozy i macierzy materialności.
- Określić cele i wskaźniki ESG, które są zgodne z wizją i celami zrównoważonego rozwoju organizacji oraz globalnymi trendami i celami zrównoważonego rozwoju, takimi jak SDGs czy Europejski Zielony Ład.
- Zaprojektować działania i inicjatywy na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, które są skuteczne, efektywne i innowacyjne, wykorzystując najlepsze praktyki i narzędzia, takie jak analiza cyklu życia produktu, projektowanie ekologiczne, optymalizacja łańcucha dostaw czy platformy cyfrowe.
- Przydzielić odpowiedzialności i zasoby dla realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, uwzględniając kompetencje i motywacje pracowników oraz możliwości finansowe i technologiczne organizacji.
- Ustalić terminy i koszty dla realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, biorąc pod uwagę ryzyka i szanse związane z zrównoważonym rozwojem oraz oczekiwania interesariuszy.
- Komunikować strategię i plan działania na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej do interesariuszy w sposób klarowny, spójny i przekonujący.
Po czwarte wdrożyć strategię i plan działania na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, angażując interesariuszy w proces zmiany, stosując najlepsze praktyki i narzędzia oraz monitorując postępy i wyniki
- Wybrać obszary i aspekty ESG, które są najbardziej istotne i materialne dla ich organizacji i interesariuszy, opierając się na wynikach diagnozy i macierzy materialności.
- Określić cele i wskaźniki ESG, które są zgodne z wizją i celami zrównoważonego rozwoju organizacji oraz globalnymi trendami i celami zrównoważonego rozwoju, takimi jak SDGs czy Europejski Zielony Ład.
- Zaprojektować działania i inicjatywy na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, które są skuteczne, efektywne i innowacyjne, wykorzystując najlepsze praktyki i narzędzia, takie jak analiza cyklu życia produktu, projektowanie ekologiczne, optymalizacja łańcucha dostaw czy platformy cyfrowe.
- Przydzielić odpowiedzialności i zasoby dla realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, uwzględniając kompetencje i motywacje pracowników oraz możliwości finansowe i technologiczne organizacji.
- Ustalić terminy i koszty dla realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, biorąc pod uwagę ryzyka i szanse związane z zrównoważonym rozwojem oraz oczekiwania interesariuszy.
- Komunikować strategię i plan działania na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej do interesariuszy w sposób klarowny, spójny i przekonujący.
Na końcu wdrożyć strategię i plan działania na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, angażując interesariuszy w proces zmiany, stosując najlepsze praktyki i narzędzia oraz monitorując postępy i wyniki.
- Zorganizować szkolenia i warsztaty dla pracowników i partnerów na temat ESG i ekonomii cyrkularnej, aby podnieść ich świadomość, wiedzę i umiejętności w tych obszarach.
- Stworzyć systemy motywacyjne i nagradzania dla pracowników i partnerów za osiąganie celów i wskaźników ESG oraz za podejmowanie działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej.
- Utworzyć zespoły projektowe lub robocze dla realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, zapewniając im odpowiednie wsparcie, nadzór i koordynację.
- Zastosować narzędzia zarządzania projektem lub zmianą dla realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, takie jak harmonogramy, budżety, plany komunikacji czy plany zarządzania ryzykiem.
- Monitorować postępy i wyniki realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, wykorzystując narzędzia pomiaru i oceny ESG, takie jak raporty ESG, ankiety ESG czy audyty ESG.
- Raportować wyniki i korzyści z realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, ujawniając informacje o wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny w sposób przejrzysty, wiarygodny i porównywalny, stosując standardy i ramy raportowania ESG, takie jak GRI, SASB, TCFD czy IIRC.
- Uczyć się i doskonalić się na podstawie doświadczeń i informacji zwrotnych z realizacji działań i inicjatyw na rzecz ESG i ekonomii cyrkularnej, wprowadzając poprawki i ulepszenia oraz poszukując nowych możliwości rozwoju.
ESG i Ekonomia Cyrkularna - Podsumowanie
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Jednocześnie można argumentować, że ESG i ekonomia cyrkularna ograniczają wolność rynku, ponieważ wprowadzają dodatkowe wymagania i ograniczenia dla producentów i konsumentów, podatki ekologiczne, certyfikaty zrównoważonego rozwoju czy systemy zwrotu i recyklingu, z drugiej strony, można argumentować, że ESG i ekonomia cyrkularna poszerzają wolność rynku, ponieważ tworzą nowe możliwości i korzyści dla producentów i konsumentów, takie jak oszczędność kosztów i zasobów, zwiększenie efektywności i innowacyjności, poprawa reputacji i wiarygodności, zbudowanie zaufania i lojalności interesariuszy, zmniejszenie ryzyka i zwiększenie odporności oraz tworzenie wartości dodanej dla organizacji i interesariuszy.
W mojej opinii ESG i ekonomia cyrkularna nie są ani końcem, ani początkiem wolnego rynku, ale jego ewolucją. Obie nie negują zasady wolnego rynku, ale dostosowują ją do zmieniających się warunków i potrzeb, również obie nie eliminują konkurencji, ale zmieniają jej kryteria.
ESG i ekonomia cyrkularna nie zabierają wyboru, ale dodają wartość. ESG i ekonomia cyrkularna nie narzucają rozwiązań, ale stymulują inicjatywy. ESG i ekonomia cyrkularna nie są zagrożeniem dla wolnego rynku, ale szansą na jego ulepszenie. Wierzę, że ESG i ekonomia cyrkularna są nie tylko zgodne z zasadą wolnego rynku, ale także jej ewolucją. Zachęcam wszystkich menedżerów do podjęcia wyzwania i przekształcenia swojej organizacji w lidera zrównoważonej gospodarki.
Dziękuję
Zapraszam do kontaktu
dr Agnieszka Wyciślik-Kupicha MBA
Ekspert w dziedzinie ekonomii i gospodarki cyrkularnej, łączy wiedzę naukową z praktyką biznesową. Dzięki doświadczeniu na stanowiskach kierowniczych i doradczych w różnych branżach, pomaga organizacjom rozwijać się w sposób zrównoważony, minimalizując ryzyka i tworząc efektywne modele biznesowe. Autorka wielu publikacji naukowych i popularnonaukowych na temat zrównoważonej gospodarki i ekonomii cyrkularnej. Dostarcza nie tylko wiedzę, ale również praktyczne narzędzia, które wspierają zrównoważony rozwój organizacji.